Czasznica olbrzymia, znana także jako purchawica olbrzymia, to jeden z najbardziej imponujących grzybów świata. Jej owocniki osiągają rozmiary, które mogą wprawić w osłupienie – dorastają nawet do 60 cm średnicy i ważą kilkanaście kilogramów. Należy do rodziny purchawkowatych (Lycoperdaceae) i jest spokrewniona z popularnymi purchawkami, jednak swoją skalą przerasta wszystkie inne gatunki w tej grupie.
Dołącz do naszej grupy na Facebook-u „GDZIE NA GRZYBY„.
Charakterystyka i wygląd czasznicy olbrzymiej
Młode okazy mają kulisty, gładki owocnik o śnieżnobiałej barwie. Ich powierzchnia pokryta jest delikatnym, mączystym nalotem, który z czasem ciemnieje. W miarę dojrzewania grzyb przybiera barwy od kremowej po brązową. Skórka jest cienka i łatwo pęka, odsłaniając wnętrze wypełnione glebą – miękką, watowatą masą zarodnikową, która po dojrzeniu zamienia się w proszek.
Najbardziej charakterystyczne jest to, że młody grzyb po przekrojeniu ma jednolitą, białą strukturę. W tym stadium jest jadalny – później wnętrze zmienia kolor na żółty i oliwkowy, a grzyb przestaje nadawać się do spożycia.
Gdzie rośnie czasznica olbrzymia
Czasznica olbrzymia preferuje żyzne gleby bogate w azot. Można ją spotkać na łąkach, pastwiskach, obrzeżach lasów, w parkach i ogrodach. W Polsce częściej występuje w północnej części kraju, choć trafia się także w innych regionach. Jej owocniki pojawiają się od lipca do października, często po okresach deszczu.
Dawniej gatunek ten był objęty ochroną, jednak od 2014 roku został z niej oficjalnie wykreślony, co oznacza, że można go legalnie zbierać – oczywiście z poszanowaniem natury i umiarem.
Właściwości i zastosowanie kulinarne
Młode owocniki czasznicy są całkowicie jadalne i mają delikatny smak przypominający pieczarki. Najczęściej kroi się je w plastry i smaży w panierce jak kotlety lub wykorzystuje w potrawach takich jak omlety i zapiekanki.
Pod względem kulinarnym czasznica jest prawdziwą ciekawostką – jeden okaz potrafi wystarczyć na obiad dla kilku osób. Ważne jednak, by zbierać tylko młode, śnieżnobiałe egzemplarze. Gdy wnętrze grzyba zaczyna się przebarwiać, traci on smak i wartości odżywcze.
Znaczenie i ciekawostki
Czasznica olbrzymia ma także znaczenie naukowe i farmakologiczne. Zawiera kalwacynę – substancję o właściwościach antybiotycznych i przeciwnowotworowych, której działanie badano w laboratoriach na gryzoniach.
Ciekawostką jest fakt, że grzyb ten można próbować rozmnożyć w ogrodzie – wystarczy fragment dojrzałego owocnika z zarodnikami zakopać w żyznej ziemi i regularnie podlewać.
W 1980 roku Poczta Polska wydała znaczek pocztowy z wizerunkiem czasznicy olbrzymiej, co świadczy o jej wyjątkowym znaczeniu przyrodniczym i kulturowym.
Tabela: Czasznica olbrzymia – cechy rozpoznawcze
| Cecha | Opis |
|---|---|
| Łacińska nazwa | Calvatia gigantea |
| Rodzina | Purchawkowate (Lycoperdaceae) |
| Średnica owocnika | 10–60 cm, czasem więcej |
| Kolor młodego owocnika | Biały, jednolity |
| Kolor starego owocnika | Żółtawy do brązowego |
| Okres występowania | Lipiec – październik |
| Siedlisko | Łąki, parki, ogrody, pastwiska |
| Występowanie w Polsce | Najczęściej północ kraju |
| Jadalność | Tak, gdy wnętrze jest białe |
| Ochrona gatunkowa | Nie (do 2014 r. była chroniona) |
Najczęściej zadawane pytania o czasznicę olbrzymią (FAQ)
1. Czy czasznica olbrzymia jest jadalna?
Tak, ale tylko młode egzemplarze o śnieżnobiałym wnętrzu. Starsze, z ciemniejącą glebą, nie nadają się do jedzenia.
2. Jak przyrządzić czasznicę olbrzymią?
Najczęściej kroi się ją w plastry, panieruje i smaży jak kotlety. Można też dodać do jajecznicy lub zapiekanek.
3. Gdzie rośnie czasznica olbrzymia w Polsce?
Spotkać ją można głównie na północy kraju, na łąkach, pastwiskach i w parkach.
4. Jak odróżnić czasznicę od purchawki?
Czasznica jest znacznie większa. Młoda purchawka ma twardą skórkę, a wnętrze czasznicy przypomina serową masę.
5. Czy można ją hodować w ogrodzie?
Tak, jeśli w ziemi znajdą się zarodniki – można spróbować zakopać fragment dojrzałego owocnika.
6. Kiedy pojawia się czasznica olbrzymia?
Od lipca do października, szczególnie po deszczach.
7. Czy czasznica ma właściwości lecznicze?
Tak, zawiera kalwacynę o działaniu antybakteryjnym i przeciwnowotworowym.
8. Czy czasznica olbrzymia jest rzadka?
Nie należy do bardzo rzadkich, ale jej występowanie jest lokalne – częściej spotykana na północy Polski.
9. Jak długo można przechowywać czasznicę?
Najlepiej spożyć ją w dniu zbioru. Po usmażeniu może być przechowywana w lodówce 1–2 dni.
10. Czy czasznica olbrzymia ma zapach?
Młoda pachnie przyjemnie, lekko grzybowo. Stara – ziemiście i nieprzyjemnie, co sygnalizuje jej zepsucie.
Poznaj pozostałe jadalne gatunki grzybów.
