Co siejemy w kwietniu? Kalendarz siewu na kwiecień

Co siejemy w kwietniu? Kwiecień to jeden z najważniejszych miesięcy dla ogrodników – wiosna w pełni, dni stają się dłuższe i cieplejsze, a ziemia powoli rozmarza po zimie. Kwiecień-plecień, bo przeplata, trochę zimy, trochę lata – pogoda potrafi być kapryśna. W polskich warunkach warto więc uważnie dobierać terminy siewu nasion, uwzględniając zarówno regionalne różnice klimatyczne (chłodniejsza północ vs. cieplejsze południe kraju), jak i specyfikę upraw w gruncie oraz na balkonie (w doniczkach). Poniżej przedstawiamy szczegółowy kalendarz siewu na kwiecień, z podziałem na trzy kategorie: warzywa, zioła i kwiaty. W każdej części znajdziesz ogólne porady dotyczące siewu w kwietniu (gleba, pogoda, światło) oraz praktyczną tabelę HTML z wyszczególnionymi roślinami, terminami siewu i dalszymi wskazówkami. Artykuł został napisany przyjaznym językiem, tak abyś mógł z łatwością zaplanować swoje wiosenne zasiewy. Zaczynamy!

Warzywa – co siać w kwietniu?

Kwiecień w warzywniku to czas intensywnej pracy. Ziemia na większości obszarów Polski jest już wystarczająco ogrzana, by można było wysiewać nasiona wielu warzyw wprost do gruntu. To duża wygoda – odpada nam produkcja rozsady i pikowanie, a rośliny rosną od początku na docelowym miejscu. Trzeba jednak pamiętać o ochronie przed przymrozkami, które wciąż mogą wystąpić (zwłaszcza na początku miesiąca i w regionach północnych). W razie zapowiedzi nocnych spadków temperatur poniżej zera, młode wschody okrywamy agrowłókniną lub folią.

Regionalne różnice: W południowej Polsce (np. na nizinach Dolnego Śląska czy Małopolski) wiosna przychodzi nieco szybciej – pierwsze siewy możemy zacząć już na początku kwietnia. Z kolei na północy kraju i w regionach podgórskich gleba nagrzewa się wolniej i częściej zdarzają się przymrozki; tam z wysiewem niektórych gatunków lepiej poczekać do drugiej połowy miesiąca. W centrum warunki są pośrednie – zwykle od około 5–10 kwietnia można rozpocząć większość siewów, obserwując oczywiście aktualną pogodę.

Przygotowanie podłoża: Zanim wysiejesz warzywa, przygotuj grządki – przekopane jesienią rabaty wystarczy teraz spulchnić i wyrównać. Gleba powinna być wilgotna, lecz nie podmokła, o gruzełkowatej strukturze, ułatwiającej kiełkowanie nasion. W miarę możliwości siej w dzień pochmurny lub pod wieczór, żeby silne słońce nie przesuszyło płytko zasianych nasion. Utrzymuj podłoże lekko wilgotne aż do wschodów.

Co wysiewamy w kwietniu? Oto orientacyjna lista warzyw odpowiednich do siewu w tym miesiącu, z podziałem na terminy siewu:

• Na początku kwietnia (gdy tylko ziemia odmarzła): warzywa odporne na chłód, które kiełkują nawet w niskich temperaturach.
  • Warzywa strączkowe: groch, bób (wysiew wprost do gruntu daje wczesne zbiory latem).
  • Warzywa korzeniowe: pasternak, pietruszka korzeniowa (długo kiełkują – im wcześniej wysiane, tym lepiej).
  • Cebula: zarówno z nasion (odmiany dymki ozimej), jak i cebula dymka z małych cebulek (sadzenie dymki w kwietniu zapewni plon latem).
• W połowie i pod koniec kwietnia (gdy dni są cieplejsze): gatunki potrzebujące nieco wyższych temperatur gleby do kiełkowania.
  • Burak ćwikłowy: wysiew nasion od połowy kwietnia zapewni młode buraczki już latem.
  • Por: nasiona wysiewane pod koniec kwietnia (najczęściej na rozsadniku lub w doniczce) dadzą sadzonki do wysadzenia późną wiosną.
  • Skorzonera: można siać w kwietniu, choć ma długi okres kiełkowania – cierpliwi doczekają się zbiorów jesienią.
• Przez cały kwiecień (siewy sukcesywne co 1–2 tygodnie): szybko rosnące nowalijki i zioła jednoroczne, którym nie szkodzi chłód.
  • Marchew (wczesne odmiany): siejemy od początku kwietnia w odstępach czasowych, aby przedłużyć zbiory młodej marchwi.
  • Rzodkiewka: można ją wysiewać co kilka dni na kolejne zbiory; doskonale radzi sobie w chłodniejszej pogodzie.
  • Szpinak: wysiewany w chłodnej porze roku daje plon już w maju; warto siać partiami co parę tygodni.
  • Rukola: rośnie szybko i można ją dosiewać sukcesywnie przez cały sezon od kwietnia; pierwsze listki zbieramy już po około 3 tygodniach.
  • Koper ogrodowy: siejemy na bieżąco przez cały miesiąc (i później), aby mieć ciągły zapas świeżego koperku.
  • Pietruszka naciowa: podobnie jak koper – nasiona kiełkują długo, więc im wcześniej wysiejemy (nawet w chłodną glebę), tym szybciej doczekamy się natki.
• Rozsada warzyw ciepłolubnych: Kwiecień to także ostatni dzwonek, by wysiać w domu nasiona warzyw wymagających ciepła i długiego okresu wegetacji. Jeśli nie zrobiłeś tego w marcu, na początku kwietnia możesz jeszcze wysiać pomidory (np. odmiany koktajlowe doskonałe na balkon) do małych doniczek w domu – ustaw je w jasnym, ciepłym miejscu. W drugiej połowie kwietnia natomiast przychodzi czas na siew pod osłonami (na parapecie, w szklarni lub tunelu foliowym) nasion dyniowatych: ogórków, cukinii, dyni oraz patisonów. Te rośliny rosną szybko, dlatego wystarczy 3-4 tygodnie na parapecie, by w połowie maja były gotowe do wysadzenia do gruntu po ustąpieniu przymrozków (tzw. Zimni Ogrodnicy przypadający około 15 maja). Pamiętaj, że rozsadę przed wyniesieniem na grządki trzeba zahartować – stopniowo przyzwyczajaj młode rośliny do niższych temperatur, wystawiając je w ciepłe dni na zewnątrz.

Warzywa na balkonie: Nawet jeśli nie masz własnego ogródka, w kwietniu możesz cieszyć się uprawą warzyw na balkonie czy tarasie. Wiele gatunków świetnie rośnie w skrzynkach i donicach. Na balkonie posiej sałatę, rzodkiewkę, szczypiorek czy wspomnianą rukolę – wiosenny chłód im nie straszny, a świeże listki i rzodkiewki z własnej uprawy smakują wybornie. Pamiętaj tylko, że w razie zimnych nocy małe pojemniki szybciej wychładzają się niż gleba ogrodowa. Gdy zapowiadane są przymrozki, przenieś doniczki do mieszkania lub okryj je agrowłókniną. Warzywa na balkonie potrzebują też żyznego podłoża (najlepiej specjalnej ziemi do warzyw w pojemnikach) oraz regularnego podlewania, bo w donicach ziemia szybciej przesycha. Zapewnij im również możliwie słoneczne stanowisko – kwiecień potrafi być pochmurny, a młode siewki wyciągają się w poszukiwaniu światła. Gdy zadbasz o te szczegóły, twój warzywny ogródek w miniaturze odwdzięczy się zdrowymi plonami.

Poniżej znajduje się tabela z wybranymi warzywami, które można siać w kwietniu. Zawiera ona nazwę gatunku, optymalny termin siewu, miejsce siewu (do gruntu, pod osłonami lub do doniczek), orientacyjny termin wysadzenia do gruntu (jeśli najpierw przygotowujemy rozsadę lub siejemy pod osłonami), zalecaną rozstawę (odległość między roślinami) oraz przewidywany termin zbioru plonów. Dzięki temu łatwo zaplanujesz prace i późniejsze zbiory.

Warzywo (gatunek)	Termin siewu	Miejsce siewu	Sadzenie do gruntu (jeśli dotyczy)	Rozstawa	Termin zbioru
Groch (zielony, cukrowy)	początek kwietnia	do gruntu (gleba min. 5°C)	—	25 × 5 cm (wysokie odm.: 40 cm między rzędami)	czerwiec-lipiec
Bób	początek kwietnia	do gruntu	—	40 × 10 cm	lipiec
Marchew (wczesne odm.)	cały kwiecień (partiami)	do gruntu	—	30 × 4 cm	czerwiec (młoda) lipiec-sierpień (dojrzała)
Pietruszka korzeniowa	początek kwietnia	do gruntu	—	30 × 5 cm	październik
Pietruszka naciowa	marzec/kwiecień	do gruntu lub donic	—	25 × 5 cm	lipiec-październik (cięcie naci)
Pasternak	początek kwietnia	do gruntu	—	30 × 10 cm	październik-listopad
Cebula (z siewu)	marzec/początek kwietnia	do gruntu	—	25 × 8 cm	sierpień (cebule)
Por	kwiecień (najlepiej połowa)	rozsadnik / inspekt	maj/czerwiec	30 × 15 cm	październik-listopad
Skorzonera	kwiecień	do gruntu	—	30 × 5 cm	październik (można pozostawić na zimę)
Rzodkiewka	od końca marca do maja (co 7-10 dni)	do gruntu lub pojemników	—	15 × 3 cm	kwiecień-czerwiec (w zależności od siewu)
Sałata (masłowa, krucha)	cały kwiecień	rozsada pod osłonami lub do gruntu	koniec kwietnia (rozsady)	30 × 20 cm	czerwiec-lipiec
Szpinak	marzec – połowa kwietnia	do gruntu	—	25 × 8 cm	maj-czerwiec
Rukola	cały kwiecień (kolejne partie)	do gruntu lub skrzynek	—	20 × 5 cm	maj (pierwsze zbiory) kolejne do jesieni
Burak ćwikłowy	od połowy kwietnia	do gruntu	—	30 × 7 cm	czerwiec (botwinka) lipiec-sierpień
Pomidor	I poł. kwietnia (ostatni moment)	doniczki w domu (ciepło, 20-25°C)	po 15 maja	50 × 50 cm	lipiec-październik
Ogórek	II poł. kwietnia	pojemniki / inspekt	po 15 maja	100 × 15 cm (przy uprawie rzędowej)	lipiec-wrzesień
Cukinia (kabaczek)	II poł. kwietnia	doniczki w domu lub tunel	po 15 maja	100 × 80 cm	lipiec-październik
Dynia (wszystkie odm.)	koniec kwietnia	doniczki / pod osłony	po 15 maja	150 × 100 cm	wrzesień-październik

Zioła – aromatyczna grządka i balkonowy zielnik w kwietniu

Świeże zioła to prawdziwy skarb w kuchni, a własna uprawa daje gwarancję ich jakości i intensywnego aromatu. Kwiecień to doskonały moment, by założyć zielnik – zarówno w ogrodzie, jak i na balkonie. Wiele ziół można wysiewać już w tym miesiącu, bo ich nasiona potrzebują chłodnej stratyfikacji lub radzą sobie w niższych temperaturach. Inne, bardziej ciepłolubne gatunki, siejemy pod dachem lub na parapecie, by w maju przenieść je na zewnątrz.

Warunki uprawy: Zioła w większości preferują stanowiska słoneczne i przepuszczalną, umiarkowanie żyzną glebę (zbyt żyzna gleba może powodować, że zioła są bujne, ale mniej aromatyczne). Wyjątkiem są np. mięta czy melisa – wolą półcień i bardziej wilgotne podłoże. W kwietniu ziemia jest jeszcze wilgotna po roztopach, co sprzyja kiełkowaniu nasion, ale jednocześnie chłodna – dlatego niektóre ciepłolubne zioła (np. bazylia) lepiej na razie trzymać w domu. Północna Polska i chłodniejsze rejony to większe ryzyko przymrozków – tam wysiew ziół w gruncie rozpocznij od bardziej odpornych (rumianek, kminek, mięta), a z wrażliwymi poczekaj do końca miesiąca. W centrum i na południu większość nasion ziół jednorocznych można siać w drugiej połowie kwietnia bez obaw, pamiętając o okryciu w razie nagłego spadku temperatur.

Zioła na balkonie: Uprawa ziół w pojemnikach jest bardzo wdzięczna – zioła mają zwykle niewielkie wymagania, a aromatyczna „apteka” na parapecie czy tarasie cieszy oczy i nos. W kwietniu możesz wysiać do doniczek koperek, natkę pietruszki, szczypiorek, kolendrę, bazylię czy tymianek. Ustaw pojemniki w miejscu, które złapie dużo słońca w ciągu dnia. Jeśli noce są jeszcze zimne, mniejsze doniczki łatwo przenieść do domu lub osłonić. Dla przyspieszenia kiełkowania warto nakryć doniczkę kawałkiem przezroczystej folii (tworząc mini-szklarenkę), pamiętając o wietrzeniu. Zioła wieloletnie, takie jak mięta, lawenda, melisa czy szałwia, posiane z nasion mogą wykiełkować nierównomiernie i powoli – nie zrażaj się, pierwsze listki mogą pojawić się dopiero po 2–3 tygodniach.

Wskazówka: W ogrodzie zioła możesz wysiewać na oddzielnej grządce lub wkomponować między warzywa. To nie tylko oszczędność miejsca, ale i korzyści z uprawy współrzędnej – wiele ziół odstrasza szkodniki warzyw lub poprawia ich smak. Przykładowo nagietki i bazylia odstraszają mszyce w warzywniku, mięta zniechęca mrówki i poprawia smak kapustnych, a cząber posiany przy fasoli ogranicza atak mszyc i jednocześnie podkreśla smak potraw z fasoli. Warto wykorzystać te naturalne właściwości, planując siew.

Poniżej tabela z wybranymi ziołami do wysiewu w kwietniu. Podajemy nazwę, termin i miejsce siewu oraz kilka przykładowych zastosowań każdego ziela – od kulinarnych po lecznicze.

Zioło (gatunek)	Termin siewu	Miejsce siewu	Możliwe zastosowania
Bazylia (Ocimum basilicum)	kwiecień (II połowa)	doniczki w domu (nasłoneczniony parapet)	kulinarne (włoska kuchnia: pesto, sałatki); aromatyzowanie olejów
Koper ogrodowy	cały kwiecień (kolejne wysiewy)	do gruntu lub do donic	kulinarne (świeży dodatek do zup, sałatek; kiszenie ogórków)
Szczypiorek (Allium schoenoprasum)	marzec/kwiecień	do gruntu lub skrzynek	kulinarne (dodatek do twarogu, jaj, sałatek); dekoracyjne jadalne kwiaty
Kolendra siewna	kwiecień	do gruntu lub donic	kulinarne (liście do dań orientalnych; nasiona jako przyprawa do marynat)
Mięta pieprzowa	kwiecień (od połowy)	do gruntu (rozsadnik) lub donic	lecznicze (napary na trawienie); kulinarne (drink Mojito, deserowe dekoracje)
Szałwia lekarska	kwiecień	do gruntu lub donic	lecznicze (napar na gardło, odkażający); kulinarne (doprawianie mięs)
Lubczyk ogrodowy	kwiecień	do gruntu	kulinarne (jako „maggi” do zup i sosów); lecznicze (napar moczopędny)
Majeranek ogrodowy	kwiecień (II połowa)	do gruntu (ciepłe stanow.) lub doniczki	kulinarne (zupa grochowa, mięsa, pasztety); właściwości odkażające w inhalacjach
Cząber ogrodowy	kwiecień	do gruntu	kulinarne (przyprawa do dań z fasoli, sosów); odstraszanie mszyc w ogrodzie
Rumianek pospolity	kwiecień	do gruntu (na rabacie lub między warzywa)	lecznicze (napar uspokajający, do płukania włosów blond); kosmetyczne (toniki)
Kminek zwyczajny	kwiecień	do gruntu	kulinarne (owoce kminku jako przyprawa do pieczywa, mięs); lecznicze (napar na trawienie)
Tymianek	kwiecień	rozsadnik lub doniczki	kulinarne (przyprawa do mięs, sosów); lecznicze (działanie antyseptyczne, syropy na kaszel)
Oregano (lebiodka)	kwiecień	rozsadnik lub doniczki	kulinarne (zioło prowansalskie do pizzy, makaronów); olejek oregano jako naturalny antybiotyk

Kwiaty – co siać w kwietniu, aby zakwitły latem?

Kwiecień to także idealny czas, by pomyśleć o kolorowych rabatach i ukwieconym balkonie. Wysiew kwiatów jednorocznych wprost do gruntu w kwietniu pozwoli cieszyć się ich kwitnieniem w lecie, a często nawet aż do jesieni. Samodzielna uprawa kwiatów z nasion jest nie tylko tańsza niż kupowanie sadzonek, ale daje też ogromną satysfakcję ogrodnikowi – od maleńkiego nasionka do barwnego kwiatostanu. Warto jednak pamiętać, że poszczególne gatunki mają różne wymagania co do ciepła i podłoża:

• Gatunki odporne na chłód: Wiele kwiatów jednorocznych można wysiewać już na początku kwietnia, bo kiełkują w niższych temperaturach i znoszą lekkie przymrozki. Należą do nich m.in. chabry, nagietki, groszek pachnący, smagliczka nadmorska, rezeda wonna, maczek kalifornijski (eszolcja) czy nagietek lekarski. Ich nasiona siejemy wprost na przygotowaną rabatę – najlepiej rzędkami lub gniazdowo – lekko przykrywamy ziemią i utrzymujemy wilgoć. Wschody pojawią się w ciągu 1-3 tygodni (w zależności od temperatury). Jeśli będą zbyt gęste, rozsadzamy je lub przerywamy, zostawiając odpowiednie odstępy.
• Kwiaty ciepłolubne: Niektóre jednoroczne piękności są bardziej wrażliwe na zimno i w gruncie wysiewamy je dopiero pod koniec kwietnia lub w maju, gdy minie ryzyko przymrozków. Możemy jednak przyspieszyć ich rozwój, wysiewając nasiona w kwietniu do skrzynek w domu, na rozsadę. Tak postępujemy z aksamitkami (tagetes), cyniami, astrami chińskimi, kosmosami, powojem trójbarwnym i wilcem (obie to pnące wilec/jutrzenka), a także z egzotycznymi gatunkami jak dziewanna, dziwaczek jalapa czy szarłat. Nasiona tych kwiatów kiełkują najlepiej w temperaturze powyżej 18°C, więc ustaw pojemniki w ciepłym miejscu. Gdy siewki podrosną i zahartujemy je, wysadzamy je do gruntu w drugiej połowie maja. Jeśli chcemy siać je wprost do ziemi, to najlepiej po 20 kwietnia i dodatkowo okrywać na noc włókniną. Przykładowo słoneczniki można siać do gruntu od około 20 kwietnia – gleba powinna mieć wtedy przynajmniej 8-10°C, bo inaczej nasiona mogą zgnić zamiast wykiełkować.

Kwiaty na balkonie: Twój balkon również może rozkwitnąć dzięki nasionom wysianym w kwietniu. Bratki, stokrotki i prymulki są co prawda dostępne jako gotowe sadzonki już wczesną wiosną i znoszą chłody, ale z nasion trudniej je samodzielnie wyhodować o tej porze. Skupmy się na łatwiejszych w wysiewie roślinach jednorocznych, które z powodzeniem ozdobią balkon. Możesz wysiać aksamitki i nagietki do skrzynek – wschodzą szybko i kwitną długo, a dodatkowo odstraszają niektóre szkodniki. Groszek pachnący posiany do dużej donicy przy podporze będzie się efektownie wspinał i wypełni kącik słodkim zapachem. Smagliczka nadaje się do skrzynek jako roślina okrywowa, tworząc pachnący dywan drobnych kwiatuszków zwabiających pszczoły. Na nasłonecznionym balkonie warto posiać również nasturcje – ich pnące lub zwisające odmiany pięknie wyglądają w wiszących donicach, a kwiaty są jadalne (maję lekko pikantny smak, świetny do sałatek!). Pamiętaj o odpowiednio dużych pojemnikach z drenażem i regularnym podlewaniu – w uprawie pojemnikowej ziemia szybko przesycha na wietrze i słońcu. W czasie kiełkowania utrzymuj podłoże stale lekko wilgotne, ale nie zalewaj go, by nasiona nie zgniły.

Stanowisko i gleba: Większość letnich kwiatów jednorocznych preferuje stanowisko słoneczne lub lekko półcieniste. W cieniu ich kwitnienie będzie słabsze. Przed siewem przygotuj rabaty – przekop wierzchnią warstwę ziemi, rozbij grudki, usuń chwasty i wyrównaj grabkami. Nasiona wielu kwiatów są drobne jak pyłek – wysiewaj je na płasko lub zmieszaj z piaskiem dla równomiernego rozmieszczenia. Po siewie przyciśnij lekko dłonią lub deską, aby nasiona miały kontakt z glebą. Jeśli jest sucho, podlej delikatnie konewką z sitkiem, uważając, by nie wypłukać nasion. Gdy siewki osiągną kilka centymetrów wysokości, warto je przerywać (usuwać nadmiar, zostawiając odpowiedni odstęp), co pozwoli pozostałym roślinom bujnie się rozrosnąć.

Poniżej zamieszczamy tabelę z kwiatami jednorocznymi i dwurocznymi, które można siać w kwietniu, wraz z informacją o terminie siewu, miejscu siewu oraz terminie kwitnienia. Dzięki niej łatwo sprawdzisz, które rośliny wysiać bezpośrednio do gruntu, a które lepiej rozpocząć pod osłonami, by latem cieszyć się feerią barw w ogrodzie i na balkonie.

Kwiat (gatunek)	Termin siewu	Miejsce siewu	Termin kwitnienia
Aksamitka (Tagetes)	kwiecień (II połowa)	rozsada w domu lub wprost do gruntu (pod koniec miesiąca)	czerwiec – pierwsze przymrozki (jesień)
Nagietek lekarski	początek kwietnia	do gruntu lub skrzynek	czerwiec – październik
Chaber bławatek	marzec/kwiecień	do gruntu	czerwiec – sierpień
Słonecznik zwyczajny	od połowy kwietnia	do gruntu (stanowisko słoneczne)	lipiec – wrzesień
Nasturcja	kwiecień (II połowa)	do gruntu lub donic (chronić przed przymrozkiem)	lipiec – październik
Groszek pachnący	początek kwietnia	do gruntu lub dużej donicy (z podporą)	czerwiec – sierpień
Maczek kalifornijski (Eszolcja)	początek kwietnia	do gruntu	czerwiec – wrzesień
Smagliczka nadmorska	kwiecień	do gruntu lub skrzynek	czerwiec – wrzesień
Rezeda wonna	kwiecień	do gruntu	czerwiec – sierpień
Nachyłek (Coreopsis)	kwiecień	do gruntu	lipiec – wrzesień
Godecja (Clarkia)	kwiecień	do gruntu	lipiec – wrzesień
Złocień trójbarwny	kwiecień (II połowa)	do gruntu (cieplejsze dni)	lipiec – wrzesień
Szarłat (Amaranthus)	koniec kwietnia	rozsada (dom/inspekt) lub grunt po 20 IV	lipiec – październik
Cynia wytworna	kwiecień (II połowa)	rozsada (ciepło) lub grunt po Zimnej Zośce	lipiec – październik
Aster chiński	początek kwietnia	rozsada (inspekt, tunel)	lipiec – wrzesień
Kosmos (onętek)	kwiecień (II połowa)	rozsada (dom) lub grunt w maju	lipiec – październik
Wilec / Powój pnący (Ipomoea, Convolvulus)	kwiecień (II połowa)	rozsada (dom) lub grunt po 15 V	lipiec – wrzesień
Dziwaczek jalapa	kwiecień (koniec)	rozsada (dom) lub grunt po 15 V	lipiec – październik (popołudniowe kwitnienie)

Kwiecień w ogrodzie to czas siewów i nadziei na obfite plony oraz feerię barw w lecie. Korzystając z powyższego kalendarza siewu dostosowanego do polskich warunków, możesz zaplanować swoje prace ogrodnicze tak, by każda grządka i balkonowa skrzynka tętniły życiem. Pamiętaj o obserwacji pogody – natura potrafi zaskoczyć, ale przezorny ogrodnik zawsze ma pod ręką włókninę na mroźną noc czy konewkę na wiosenną suszę. Życzymy powodzenia w kwietniowych wysiewach i dużo radości z każdej wyrośniętej sadzonki! Niech Twój ogród – choćby najmniejszy – rozkwitnie w tym sezonie pełnią zdrowych warzyw, aromatycznych ziół i pięknych kwiatów. Powodzenia i udanego siewu w kwietniu!

Zobacz pozostałe kalendarium wysiewów.