Złotoborowik Wysmukły Aureoboletus projectellus (Murrill) Halling – przywędrował z Ameryki do Europy i licznie występuje w polskich lasach

Egzotyczny grzyb na polskich wrzosowiskach

Jeszcze kilkanaście lat temu nikt nie spodziewał się, że Złotoborowik Wysmukły stanie się tak powszechnym mieszkańcem naszych lasów. Ten inwazyjny gatunek pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie porasta głównie bory sosnowe. Do Europy trafił prawdopodobnie wraz z transportem drewna i nasion. Najpierw zaobserwowano go na Litwie (2011 r.), później na Łotwie, a od kilku lat występuje licznie również w Polsce – szczególnie na wybrzeżu Bałtyku i w rejonach, gdzie rosną sosny.

Wygląd i cechy charakterystyczne

• Kapelusz – początkowo półkulisty, później bardziej wypukły, osiąga średnicę od 4 do 20 cm. Ma powierzchnię suchą, rudawą lub cynamonową, u starszych owocników matową i lekko popękaną. U młodych egzemplarzy często widoczna jest charakterystyczna „falbanka” na brzegu.
• Trzon – długi (7–15 cm), smukły, żółtawy lub brzoskwiniowy, często bruzdowany i żłobkowany. Z wyglądu bardziej przypomina koźlarza niż klasycznego borowika.
• Miąższ – lekko różowiejący po przekrojeniu, nie zmienia barwy pod wpływem utlenienia.
• Rurki – żółte do złocistożółtych, smak lekko kwaskowaty.
• Wysyp zarodników – oliwkowobrązowy.

Występowanie w Polsce

Złotoborowik wysmukły zasiedla głównie lasy iglaste i wrzosowiska, wchodząc w mikoryzę z sosną zwyczajną. Najczęściej spotyka się go na piaszczystych glebach Pomorza i Mazur, choć w ostatnich latach jego zasięg rozszerzył się na niemal całą Polskę.

Jest to gatunek inwazyjny, który doskonale przystosował się do naszych warunków klimatycznych. Grzybiarze potocznie nazywają go borowikiem wrzosowym lub borowikiem amerykańskim, gdyż na wrzosowiskach występuje szczególnie obficie.

Ciekawostki i znaczenie

• W USA grzyb ten uznawany jest za pospolity, natomiast w Europie jego ekspansja wciąż budzi zainteresowanie mikologów.
• Bywa określany mianem „grzyba do farbowania”, ponieważ nadaje naturalne barwy tkaninom.
• W kuchni ma znaczenie drugorzędne – jadalny, ale nie tak ceniony jak borowik szlachetny. Jego miąższ jest dość twardy, a smak określa się jako przeciętny.
• Obecnie stanowi przykład, jak szybko gatunki mogą przystosować się do nowych środowisk dzięki globalnemu transportowi.

Klasyfikacja i synonimy

• Nazwa naukowa: Aureoboletus projectellus (Murrill) Halling
• Dawne nazwy łacińskie: Boletus projectellus
• Polskie nazwy potoczne: borowik wysmukły, borowik wrzosowy, borowik amerykański, złotak wysmukły

Kiedy można go spotkać?

Owocniki pojawiają się od lata do późnej jesieni, często masowo po deszczach. Szczególnie łatwo znaleźć je od sierpnia do października w sosnowych borach nadmorskich, gdzie tworzą duże skupiska.

Złotoborowik Wysmukły to przykład gatunku, który w krótkim czasie przeszedł drogę od egzotycznej ciekawostki do jednego z częściej spotykanych grzybów w Polsce. Choć nie dorównuje wartością kulinarną naszym rodzimym borowikom, jest fascynującym przykładem ekspansji przybysza z innego kontynentu. Dziś stanowi już stały element wrzosowisk i borów sosnowych, a jego charakterystyczny smukły trzon sprawia, że trudno go pomylić z innymi gatunkami.

FAQ

Czy złotoborowik wysmukły jest jadalny?
Tak, jest jadalny, choć kulinarnie oceniany przeciętnie; najlepiej zbierać młode, zdrowe owocniki.

Jak rozpoznać złotoborowika wysmukłego w terenie?
Ma suchy, rdzawo-cynamonowy kapelusz 4–20 cm, długi bruzdowany trzon żółtawy/brzoskwiniowy, rurki żółte do złocistych i oliwkowobrązowy wysyp.

Z jakimi drzewami tworzy mikoryzę?
Najczęściej z sosną zwyczajną; spotykany w borach sosnowych i na piaszczystych, ubogich glebach.

Kiedy pojawia się w Polsce?
Od lata do późnej jesieni, ze szczytem wysypu zwykle od sierpnia do października po deszczach.

Skąd wziął się w Europie?
Pochodzi z Ameryki Północnej; najpewniej trafił z transportami drewna/nasion i szybko się zadomowił.

Czy to gatunek inwazyjny?
Tak, uznawany za przybysza ekspansywnego – dynamicznie rozszerza zasięg, szczególnie na obszarach z sosną.

Pod jakie nazwy potoczne może występować?
Borowik wrzosowy, borowik amerykański, złotak wysmukły; dawniej klasyfikowany jako Boletus projectellus.

Czy zmienia barwę po przekrojeniu?
Miąższ może lekko różowieć, ale zwykle nie ciemnieje wyraźnie w kontakcie z powietrzem.

Z czym bywa mylony?
Z koźlarzami (przez smukły trzon) i innymi borowikami; różni się barwą rurek, bruzdowaniem trzonu i wysypem.

Czy ma inne zastosowania niż kulinarne?
Tak – bywa określany „grzybem do farbowania”, bo może barwić tkaniny na naturalne odcienie.

Przeczytaj także:

Polujesz na kozaki? Nie chodź na oślep. Wypatruj tych drzew, a nie wrócisz z pustym koszem.

ZANIM PÓJEDZIESZ DO LASU! Niezbędnik grzybiarza – jadalne i trujące sobowtóry