Jesień w Polsce pachnie lasem, a jej nieodłącznym elementem są przydrożne stoiska uginające się pod ciężarem świeżo zebranych borowików, podgrzybków czy kurek. To widok, który wpisał się w nasz krajobraz tak mocno, jak złote liście na drzewach. Dla wielu z nas, którzy nie mają czasu lub ochoty na samodzielne grzybobranie, to świetna okazja, by kupić leśne skarby. Ufamy sprzedawcom, często widywanym w tych samych miejscach od lat, i rzadko słyszy się o przypadkach zatruć po takich zakupach. Mimo wszystko, w głowie każdego przezornego smakosza powinna zapalić się lampka ostrzegawcza, przypominająca starą prawdę: wszystkie grzyby są jadalne, ale niektóre tylko raz.
Czy jednak ta popularna forma handlu jest w pełni legalna i bezpieczna? Sprawdzamy, co na ten temat mówią przepisy, opierając się na oficjalnych informacjach rządowych.
Prawo mówi jasno: Atest to podstawa
Okazuje się, że sprzedaż grzybów nie jest “wolną amerykanką”. Kwestie te regulują bardzo konkretne przepisy, w tym Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia. Zgodnie z nimi, do obrotu można wprowadzać wyłącznie grzyby dopuszczone do tego specjalnym wykazem, który obejmuje 44 gatunki. To pierwsza, fundamentalna zasada.
Druga, i być może najważniejsza z punktu widzenia kupującego, jest taka, że grzyby leśne (świeże i suszone) mogą być sprzedawane konsumentom wyłącznie w placówkach handlowych lub na targowiskach. I tu pojawia się kluczowy warunek: sprzedawca musi posiadać atest.
- Atest na grzyby świeże – wydawany przez klasyfikatora grzybów lub grzyboznawcę.
- Atest na grzyby suszone – wydawany przez grzyboznawcę.
Dodatkowo, grzyby suszone muszą być sprzedawane w szczelnych, oznaczonych opakowaniach.
Co to oznacza w praktyce? Sprzedaż grzybów “na dziko” przy drodze, bez odpowiedniego atestu, jest po prostu nielegalna. Prawo traktuje takie stoiska jako niekontrolowane źródło żywności, które może stwarzać potencjalne zagrożenie dla zdrowia kupujących.
Przytaj w międzyczasie:
Popularne jadalne grzyby występujące w Polsce
Dlaczego przepisy są tak surowe?
Głównym celem tych regulacji jest ochrona konsumentów przed tragicznymi w skutkach zatruciami. Nawet doświadczonemu grzybiarzowi może zdarzyć się pomyłka, a muchomor sromotnikowy do złudzenia przypomina popularną kanię czy gołąbka zielonkawego. Atest wydany przez certyfikowanego specjalistę daje gwarancję, że oferowane grzyby zostały profesjonalnie sprawdzone i należą do gatunków jadalnych.
Obowiązek posiadania atestu dotyczy nie tylko sprzedawców na targowiskach, ale także punktów skupu, przetwórni oraz lokali gastronomicznych. Restauracja czy bar nie mogą legalnie kupić grzybów od przygodnego sprzedawcy przy drodze i podać ich gościom. Muszą zaopatrywać się w towar z pewnego, certyfikowanego źródła.
Jak więc kupować grzyby bezpiecznie?
Chcąc cieszyć się smakiem leśnych darów bez ryzyka, warto trzymać się kilku prostych zasad:
- Kupuj w wyznaczonych miejscach – wybieraj oficjalne targowiska i sklepy, gdzie nadzór nad sprzedawcami jest łatwiejszy.
- Poproś o okazanie atestu – legalny sprzedawca nie będzie miał problemu z pokazaniem dokumentu. Atest powinien zawierać informacje o gatunku grzybów, dacie wystawienia i dane osoby, która go wydała.
- Unikaj “okazji” przy drodze – choć grzyby mogą wyglądać apetycznie, nigdy nie masz pewności, kto je zbierał i czy zostały prawidłowo zidentyfikowane.
- Zaufaj własnej wiedzy – jeśli masz choć cień wątpliwości co do wyglądu grzyba, po prostu go nie kupuj.
Podsumowując, handel grzybami na targu jest legalny, pod warunkiem posiadania przez sprzedawcę wymaganego atestu. Natomiast popularna sprzedaż przydrożna jest w świetle prawa niedozwolona i obarczona sporym ryzykiem. Pamiętajmy, że w przypadku grzybów ostrożność i zdrowy rozsądek są najcenniejszymi składnikami każdego udanego przepisu.
Artykuł powstał na podstawie informacji zamieszczonych na oficjalnej stronie rządowej: https://www.gov.pl/web/wsse-gdansk/wymagania-dotyczace-wprowadzania-do-obrotu-grzybow-swiezych-i-suszonych-oraz-obowiazki-dla-zakladow-wykorzystujacych-grzyby-w-produkcji-przetworstwie-i-w-zywieniu-zbiorowym
Najczęściej Zadawane Pytania (FAQ)
1. Czy mogę legalnie sprzedawać grzyby, które sam zebrałem w lesie? Tak, ale tylko pod pewnymi warunkami. Musisz sprzedawać je w wyznaczonym miejscu (np. na targowisku) i posiadać aktualny atest na grzyby świeże, wydany przez uprawnionego klasyfikatora grzybów lub grzyboznawcę.
2. Jaka jest główna różnica między sprzedażą na targu a przy drodze? Sprzedaż na targowisku jest legalna, o ile sprzedawca posiada wymagany atest na grzyby. Sprzedaż przy drodze, bez atestu i poza wyznaczoną placówką handlową, jest nielegalna, ponieważ stanowi niekontrolowane wprowadzanie żywności do obrotu.
3. Co to jest “atest na grzyby” i kto może go wydać? Atest to oficjalny dokument potwierdzający, że partia grzybów została sprawdzona i składa się z gatunków jadalnych, dopuszczonych do obrotu. Atesty na grzyby świeże wydają klasyfikatorzy grzybów i grzyboznawcy, a na grzyby suszone – wyłącznie grzyboznawcy.
4. Gdzie mogę uzyskać taki atest dla swoich grzybów? Atesty można uzyskać w Powiatowych lub Wojewódzkich Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych (Sanepid). W sezonie grzybowym często pełnione są tam specjalne dyżury grzyboznawców.
5. Czy te same zasady dotyczą sprzedaży grzybów suszonych? Tak, z dodatkowym obostrzeniem. Grzyby suszone, oprócz posiadania atestu od grzyboznawcy, muszą być sprzedawane konsumentowi końcowemu w szczelnym, zamkniętym opakowaniu.
6. Jako kupujący, jak mogę sprawdzić, czy sprzedawca działa legalnie? Najprostszym sposobem jest poproszenie o okazanie atestu na sprzedawane grzyby. Legalny sprzedawca powinien posiadać taki dokument i udostępnić go do wglądu. Kupuj na zorganizowanych targowiskach, a nie w przypadkowych miejscach.
7. Czy restauracja może kupić grzyby od lokalnego zbieracza bez atestu? Nie. Podmioty takie jak restauracje, bary czy zakłady przetwórcze mają bezwzględny obowiązek kupowania grzybów wyłącznie z atestowanego źródła. Używanie grzybów z niepewnego źródła w żywieniu zbiorowym jest nielegalne i niebezpieczne.
8. Co grozi za sprzedaż grzybów bez wymaganego atestu? Sprzedaż grzybów bez atestu jest łamaniem przepisów ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Może to skutkować nałożeniem kar finansowych przez Państwową Inspekcję Sanitarną oraz konfiskatą towaru.
9. Czy wszystkie jadalne grzyby leśne można sprzedawać? Nie. Do obrotu handlowego dopuszczone są tylko gatunki wymienione w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia. Obecnie lista ta liczy 44 gatunki grzybów. Oznacza to, że nawet jadalny grzyb, którego nie ma na liście, nie może być legalnie sprzedawany.
10. Mam wątpliwości co do grzybów, które zebrałem. Gdzie mogę je bezpłatnie sprawdzić? Jeśli nie jesteś pewien co do zebranych lub kupionych grzybów, możesz udać się do najbliższej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (Sanepid). Pracujący tam grzyboznawcy lub klasyfikatorzy bezpłatnie pomogą w identyfikacji i ocenią, czy grzyby są bezpieczne do spożycia.
Przeczytaj także:
Jak długo gotować grzyby? Świeże, suszone, mrożone
W jakiej temperaturze suszyć grzyby?
Jak mrozić grzyby – kompletny poradnik krok po kroku (prawdziwki, podgrzybki, maślaki, kurki)
Czy w ciąży można jeść grzyby? Fakty, zalecenia i praktyczne wskazówki
Jak suszyć grzyby w piekarniku (2025): kompletny przewodnik krok po kroku
Kiedy grzyby w lesie? Sprawdź, po ilu dniach od deszczu zaczyna się prawdziwy wysyp
Jak szybko rosną grzyby po deszczu? Naukowcy tłumaczą
ZANIM PÓJEDZIESZ DO LASU! Niezbędnik grzybiarza – jadalne i trujące sobowtóry
