Purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum) – opis i występowanie

Purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum), znana również jako purchawka szorstka, purchadka czy potocznie kurzawka, to jeden z najbardziej charakterystycznych grzybów jadalnych spotykanych w polskich lasach. Jej kulisty, pękaty kształt, pokryty drobnymi kolcami, sprawia, że trudno ją pomylić – a jednak wielu grzybiarzy nie wie, że jest jadalna, ale tylko do pewnego momentu.

Grzybiarze Polska – Dołącz do grupy na Facebook’u.

Jak wygląda purchawka chropowata?

Owocnik przypomina odwróconą gruszkę lub pękatą butelkę. U młodych egzemplarzy kolor jest biały, powierzchnia pokryta drobnymi, ostro zakończonymi kolcami, które z czasem odpadają. Wnętrze świeżej purchawki to zwarty, elastyczny i śnieżnobiały miąższ – to właśnie w tym stadium grzyb nadaje się do spożycia.

W miarę dojrzewania wnętrze zmienia barwę na oliwkowobrązową, potem niemal czarną, przybierając postać pylistej masy zarodnikowej o nieprzyjemnym, stęchłym zapachu. Wtedy grzyb jest już niejadalny.

Gdzie i kiedy rośnie?

Purchawkę chropowatą spotkać można od czerwca do listopada w różnych siedliskach:

• w lasach liściastych i iglastych,
• na łąkach, polanach i pastwiskach,
• przy drogach leśnych i ścieżkach.

Rośnie zarówno pojedynczo, jak i w większych skupiskach. To grzyb bardzo pospolity w całej Polsce, a jego rozpoznawalność zwiększa szansa na udany zbiór.

Czy purchawka jest jadalna?

Tak – ale tylko, gdy wnętrze grzyba jest białe, sprężyste i bezwonnie neutralne. Po przecięciu młodego owocnika powinien być cały biały – bez przebarwień i oznak ciemnienia.

W tej postaci purchawka świetnie nadaje się:

• do smażenia na maśle jak kotlet,
• do panierki,
• jako dodatek do jajecznicy czy zup.

Po przerośnięciu i zamianie wnętrza w pył grzyb traci wszelkie walory smakowe i może wywołać dolegliwości żołądkowe.

Z czym można pomylić purchawkę?

Najgroźniejszym sobowtórem jest tęgoskór cytrynowy (Scleroderma citrinum) – grzyb trujący, o bardziej kulistym, twardym owocniku i skórzastej powierzchni. Jego wnętrze już od młodego stadium jest ciemniejsze i ziarniste, nie białe jak u purchawki. Dodatkowo ma intensywny, nieprzyjemny zapach przypominający ziemię zmieszaną z chemikaliami.

Tabela: podstawowe cechy purchawki chropowatej

Cecha	Opis
Okres występowania	Czerwiec – listopad
Siedlisko	Lasy iglaste i liściaste, łąki, pastwiska
Kształt	Gruszkowaty, przypomina odwróconą butelkę
Kolor	Biały z kolcami, potem brązowieje
Miąższ	Biały i zbity – jadalny, potem ciemnieje – niejadalny
Zapach	Brak u młodych, stęchły u starszych
Jadalność	Tak, tylko młode owocniki
Mylona z	Tęgoskór cytrynowy (trujący)

Najczęściej zadawane pytania

Czy purchawka chropowata jest jadalna?
Tak, ale tylko w młodym stadium – z białym, elastycznym wnętrzem. Starsze, z brunatnym pyłem, są niejadalne.

Kiedy najlepiej zbierać purchawkę?
Od czerwca do listopada, wybierając tylko młode, jędrne okazy o białym wnętrzu.

Jak sprawdzić, czy purchawka nadaje się do jedzenia?
Przeciąć na pół – jeśli miąższ jest biały i zbity, można ją spożywać. Jeśli ciemny i sypki – wyrzucić.

Z czym można pomylić purchawkę?
Z trującym tęgoskórem cytrynowym, który ma ciemne wnętrze nawet jako młody grzyb.

Czy purchawkę można smażyć?
Tak, młode owocniki po obtoczeniu w jajku i bułce tartej są doskonałe smażone jak kotlet.

Czy purchawka ma kolce?
Tak – na zewnątrz pokryta jest delikatnymi, drobnymi kolcami, które z czasem odpadają.

Czy purchawka rośnie na łąkach?
Tak, oprócz lasów rośnie też na pastwiskach, polanach i w miejscach otwartych.

Czy purchawki są pospolite w Polsce?
Tak – należą do jednych z najczęściej spotykanych grzybów jadalnych.

Czy purchawka wydziela mleczko?
Nie – to cecha mleczajów. Purchawka nie zawiera mleczka ani soków.

Jak pachnie purchawka?
Młoda – neutralnie. Starsza – stęchło i ziemiście, co wskazuje na niejadalność.