To zaraza ziemniaczana. Nic z tym nie zrobisz.

Kiedy patrzysz na pomidory, które jeszcze tydzień temu były zielone i pełne życia, a dziś wyglądają jak sparzone — to boli. I to nie jest Twoja wina. Zaraza ziemniaczana (Phytophthora infestans) potrafi „przejechać” po krzakach w 48–72 godziny, jeśli trafi idealne warunki: wilgoć, chłodne noce, mokre liście. Możesz mieć zdrowe rozsady, dobre nawożenie i świetną pielęgnację — a mimo to przegrać z pogodą.
Ten tekst jest po to, by Cię wesprzeć teraz, a potem pomóc przygotować ogród tak, by w przyszłym sezonie szanse były po Twojej stronie.

Potrzebujesz pomocy? Napisz na naszej grupie wsparcia na Facebook’u.

W tym roku zaraza ziemniaczana na pomidorach to plaga!

• Nie obwiniaj się. Wielu ogrodników traci pomidory w kilka dni. To typowe dla tej choroby i bardzo zależne od pogody.
• „Opryski nie działają”? W trakcie pełnego ataku często jest już za późno. W ochronie chemicznej/biologicznej liczy się wyprzedzenie i regularność, a nie pojedyncza, spóźniona interwencja.
• Co zrobić dziś? Usuń porażone rośliny jak najszybciej (razem z owocami z plamami), nie wrzucaj ich na kompost. Zadbaj o porządek w warzywniku i… zaplanuj przyszły rok. To najlepsza inwestycja.

Jak przygotować się na przyszły sezon (plan krok po kroku)

1) Stanowisko i mikroklimat

• Osłona przed deszczem (tunele, wiaty, węższe grządki pod dachem) — ograniczanie mokrych liści to podstawa.
• Przewiew: rozstawa 50–70 cm, usuwanie dolnych liści sukcesywnie od zawiązania pierwszych gron.
• Gleba: żyzna, ale przepuszczalna; ściółka (słoma, kora, zrębki) ogranicza „odskok” patogenu z gleby.

2) Podlewanie i nawożenie

• Tylko przy ziemi (kroplowe, wąż z niskim strumieniem). Nigdy po liściach wieczorem.
• Równomierna wilgotność, bez huśtawek (mniej pękających owoców i mniej stresu).
• Nawożenie: zbilansowane NPK + wapń i mikroelementy. Przenawożenie azotem = bujna zieleń, słabsza odporność.

3) Higiena uprawy

• Rotacja: nie sadź pomidorów po ziemniakach i odwrotnie; przerwa minimum 3–4 lata na tym samym miejscu.
• Dezynfekcja po sezonie: skrzynki, paliki, sznurki.
• Resztki porażonych roślin — utylizuj poza kompostem.

4) Odmiany i dywersyfikacja

• Stawiaj na mieszankę odmian (różne terminy dojrzewania, typy wzrostu). Szukaj opisów „tolerancyjne na zarazę”. Nie ma 100% odporności, ale dywersyfikacja ogranicza ryzyko „jednego strzału”.

5) Profilaktyka zabiegów

• Ochrona ma sens zanim pojawią się objawy, szczególnie przed zapowiadanym okresem chłodnych, wilgotnych nocy i częstych mgieł.
• Wybieraj preparaty zarejestrowane na pomidora przeciw zarazie (sprawdź etykietę i okres karencji). W uprawach amatorskich priorytetem są: regularność, prewencja i rotacja mechanizmów działania.
• Zawsze czytaj etykietę i stosuj się do zaleceń producenta.

6) Monitorowanie „pogody zarazowej”

• Największe ryzyko: chłodne noce, rosa/mgła, długotrwałe zwilżenie liści.
• Gdy prognoza to sugeruje, działaj dzień wcześniej: wietrzenie tunelu, usunięcie kilku dolnych liści, wcześniejszy zbiór dojrzałych gron, profilaktyczny zabieg.

Kalendarz działań przeciw zarazie (amatorska uprawa pomidora)

Miesiąc	Kluczowe działania	Cel
Marzec–Kwiecień	Wybór odmian, siew rozsad, plan osłon i rozstawy	Start z planem i dywersyfikacją
Maj	Hartowanie, sadzenie pod osłoną/na zewnątrz, ściółkowanie	Silne rośliny, sucha strefa liści
Czerwiec	Podlewanie przy ziemi, stopniowe usuwanie dolnych liści	Mniej wilgoci na liściach
Lipiec	Wietrzenie tuneli, profilaktyczne zabiegi przed wilgotną aurą	Wyprzedzanie infekcji
Sierpień	Monitoring objawów, kontynuacja prewencji, szybki zbiór	Minimalizacja strat w szczycie sezonu
Wrzesień	Porządki, utylizacja resztek, dezynfekcja akcesoriów	Oczyszczenie stanowiska
Zima	Podsumowanie sezonu, korekta planu, zakupy sprzętu/osłon	Lepszy start w kolejnym roku

60-sekundowa checklista na sezon

• Czy liście nie dotykają gruntu?
• Czy podlewasz przy ziemi, rano?
• Czy masz przewiew (rozstawa, wietrzenie)?
• Czy wyprzedzasz wilgotną pogodę zabiegami profilaktycznymi?
• Czy nie trzymasz porażonych resztek w ogrodzie?

Najczęściej zadawane pytania

1. Skąd ta „nagła” zaraza?
Patogen potrzebuje chłodnych, wilgotnych nocy i długiego zwilżenia liści. Gdy pogoda „kliknie”, infekcja postępuje lawinowo.

2. Czy da się uratować krzak z pierwszymi objawami?
Czasem tak: usuń chore liście/pędy, popraw przewiew, zastosuj ochronę zgodnie z etykietą. Przy silnym porażeniu – usuń całą roślinę.

3. Dlaczego opryski „nie zadziałały”?
Zwykle były spóźnione lub jednorazowe. Ochrona jest skuteczna, gdy jest profilaktyczna i powtarzana w odpowiednich odstępach.

4. Czy można jeść owoce z plamami?
Nie. Owoce z objawami szybko gniją i nie nadają się do spożycia ani przetworów.

5. Co zrobić z porażonymi resztkami?
Zebrać i zutylizować poza kompostem. Umyć/odkazić paliki, klipsy, skrzynki.

6. Jak podlewać, by nie prowokować choroby?
Wyłącznie przy ziemi, najlepiej rano. Unikaj moczenia liści, szczególnie wieczorem.

7. Kiedy usuwać dolne liście?
Po zawiązaniu pierwszych gron usuwaj po 1–3 liście co kilka dni, utrzymując 20–30 cm „gołej” łodygi nad glebą.

8. Czy odmiany „odporne” rozwiązują problem?
Pomagają, ale nie gwarantują sukcesu. Stawiaj na tolerancyjne i mieszaj odmiany, żeby rozproszyć ryzyko.

9. Czy w tunelu jest bezpieczniej?
Tak, jeśli wietrzysz i nie dopuszczasz do kondensacji na liściach. W tunelach też dochodzi do infekcji przy złym wietrzeniu.

10. Jak rozpoznać „pogodę zarazową”?
Zimne noce, mgła/rosa, długie mokre liście, częste opady. To sygnał, by zadziałać dzień wcześniej.

Przeczytaj także:

Plamy, kropki, więdnięcie? Ten 48-godzinny protokół uratuje Twoje pomidory (bez zgadywania)

Alternarioza pomidorów – jak rozpoznać, zapobiegać i zwalczać?