Pieczarka żółtawa (Agaricus xanthoderma) – opis i występowanie

Pieczarka żółtawa (Agaricus xanthoderma), znana także jako pieczarka cuchnąca lub karbolowa, to grzyb często mylony z pieczarką łąkową lub dwuzarodnikową, mimo że jest trujący i może wywołać silne dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Z uwagi na swoją popularność w miejskich parkach i trawnikach, wymaga szczególnej ostrożności przy zbiorach. Jedną z jej cech charakterystycznych jest zapach przypominający karbol lub aptekę oraz żółknięcie podstawy trzonu.

Zobacz nasz katalog grzybów trujących.

Wygląd i cechy charakterystyczne

Kapelusz pieczarki żółtawej ma początkowo kształt półkulisty, z wiekiem staje się wypukły lub płaski. Barwa kapelusza może być biała, kremowa lub szarobrązowa, powierzchnia gładka, sucha. Średnica kapelusza zwykle od 5 do 15 cm.

Blaszki są różowoszare u młodych owocników, potem ciemnieją, ale nie osiągają typowego brązu jak u jadalnych pieczarek. Trzon biały lub białawy, z cienkim, delikatnym pierścieniem, u podstawy bulwiasto rozszerzony.

Najważniejsza cecha diagnostyczna to intensywne żółknięcie miąższu u podstawy trzonu po przecięciu oraz zapach karbolu (fenolu), nasilający się szczególnie podczas gotowania lub smażenia.

Grzybiarze Polska – Dołącz do grupy na Facebook’u.

Siedlisko i występowanie

Pieczarka żółtawa rośnie od maja do października, najczęściej w miejscach bogatych w azot: w parkach, na skwerach, poboczach dróg, w ogrodach, lasach liściastych. Lubi gleby żyzne, często pojawia się w czarcich kręgach, co może uśpić czujność zbieraczy grzybów.

Rośnie pojedynczo lub w dużych grupach, bywa bardzo plenna – co niestety zwiększa ryzyko pomyłki z jadalnymi pieczarkami.

Toksyczność i objawy zatrucia

Pieczarka żółtawa zawiera związki fenolowe, które są toksyczne dla układu pokarmowego człowieka. Spożycie, zwłaszcza większej ilości, prowadzi do:

• nudności,
• wymiotów,
• bólów brzucha,
• biegunki.

Objawy pojawiają się nawet po krótkim czasie od spożycia, co ułatwia identyfikację przy podejrzeniu zatrucia.

Niektóre osoby wykazują większą wrażliwość, a objawy mogą być bardzo ostre – dlatego pieczarka żółtawa uznawana jest za grzyb trujący, mimo że nie jest śmiertelna.

Jak odróżnić pieczarkę żółtawą od jadalnych pieczarek?

Cecha	Pieczarka jadalna	Pieczarka żółtawa
Blaszki	Różowe → ciemnobrązowe	Różowoszare, mniej wyraźne
Zapach	Grzybowy, przyjemny	Karbolowy, chemiczny
Miąższ po uszkodzeniu	Bez zmian	Żółknie u nasady trzonu
Miejsce występowania	Łąki, pola	Parki, trawniki, miejsca bogate w azot
Trzon	Równy, bez bulwy	Bulwiasto rozszerzony u podstawy

Tabela – cechy pieczarki żółtawej

Cecha	Opis
Okres występowania	Od maja do października
Siedlisko	Parki, trawniki, pobocza, ogrody, lasy liściaste
Kapelusz	Białawy, kremowy lub szarobrązowy, wypukły
Blaszki	Różowoszare, niezbyt ciemniejące
Trzon	Białawy, cienki pierścień, bulwiasto zgrubiały
Miąższ	Biały, żółknący u nasady trzonu
Zapach	Karbolowy, nieprzyjemny (chemiczny)
Jadalność	Trująca!
Podobieństwo	Pieczarka łąkowa, pieczarka dwuzarodnikowa

Najczęściej zadawane pytania o pieczarkę żółtawą

Czy pieczarka żółtawa jest trująca?
Tak – może wywołać silne objawy żołądkowo-jelitowe nawet po małej ilości.

Jak rozpoznać pieczarkę żółtawą?
Po żółknięciu u podstawy trzonu, karbolowym zapachu i różowawych blaszkach.

Z jakimi grzybami jest mylona?
Najczęściej z pieczarką łąkową i pieczarką dwuzarodnikową.

Czy zapach karbolowy jest wyczuwalny przed ugotowaniem?
Tak – jest szczególnie intensywny po uszkodzeniu grzyba i podczas obróbki cieplnej.

Czy pieczarka żółtawa może być śmiertelna?
Nie – ale jej spożycie powoduje silne zatrucie układu pokarmowego.

Czy żółknięcie trzonu to pewna oznaka?
Tak – to cecha diagnostyczna, szczególnie po przecięciu lub zgnieceniu.

Gdzie najczęściej rośnie pieczarka żółtawa?
W parkach miejskich, skwerach, poboczach dróg, miejscach nawożonych.

Czy można ją pomylić z muchomorem jadowitym?
Rzadziej – ma inne blaszki i brak pochwy, ale ostrożność zawsze jest wskazana.

Czy pieczarka żółtawa nadaje się do spożycia po gotowaniu?
Nie – gotowanie nie usuwa toksyn. Grzyb nadal jest trujący.

Czy występuje często?
Tak – w miastach i ogrodach pojawia się częściej niż pieczarki dziko rosnące.