Gąska niekształtna (Tricholoma portentosum) – gąska siwa, siwka, siwuszka. Opis i występowanie

Gąska niekształtna, znana także jako gąska siwa lub po prostu siwka, to jeden z późnojesiennych grzybów jadalnych, który pojawia się wtedy, gdy większość innych gatunków dawno zniknęła z lasów. Jej wyjątkowy, szarawy kapelusz z charakterystycznymi promienistymi włóknami bywa jednak mylący – zwłaszcza dla mniej doświadczonych grzybiarzy. Może bowiem przypominać trujące muchomory.

Grzybiarze Polska – Dołącz do grupy na Facebook’u.

Wygląd gąski niekształtnej – siwa z charakterem

Kapelusz gąski niekształtnej ma formę płaską z wyraźnym garbkiem pośrodku. Jego powierzchnia jest szarawa z fiołkowobrązowym odcieniem, często pokryta czarnymi promienistymi włóknami. To właśnie ta charakterystyczna siatka włókien sprawia, że można go odróżnić od innych jadalnych grzybów – choć łatwo go pomylić z toksycznymi odmianami muchomorów.

Trzon siwki jest cylindryczny, pełny i biały, ale u starszych egzemplarzy przybiera żółtozielonkawy połysk, podobnie jak blaszki, które z wiekiem zmieniają barwę i strukturę. Miąższ jest biały, zwarty, o przyjemnym zapachu i łagodnym smaku.

Gdzie i kiedy zbierać siwkę?

Gąska niekształtna pojawia się od września aż do grudnia, często po pierwszych przymrozkach, co czyni ją jednym z ostatnich grzybów sezonu. Preferuje:

• lasy iglaste, szczególnie sosnowe,
• gleby piaszczyste,
• miejsca, gdzie rosną również gąski zielonki,
• stanowiska o umiarkowanej wilgotności i dobrym nasłonecznieniu.

Rośnie gromadnie, dlatego jeden udany spacer może przynieść pełny koszyk – oczywiście jeśli potrafimy ją poprawnie rozpoznać.

Jadalna, ale z ostrzeżeniem

Gąska niekształtna uznawana jest za grzyb jadalny i ceniona w kuchni za łagodny smak. Nadaje się do:

• duszenia,
• smażenia,
• marynowania,
• suszenia.

Trzeba jednak pamiętać, że łatwo pomylić ją z trującymi muchomorami, np. muchomorem porfirowym. W przeciwieństwie do siwki, trujące muchomory mają inne cechy trzonu (pochwa, bulwa) i często nieprzyjemny zapach.

Tabela występowania i cech

Cecha	Opis
Okres występowania	Wrzesień – grudzień
Typ lasu	Iglaste, szczególnie sosnowe
Kapelusz	Szarawy z promienistymi, czarnymi włóknami, z garbkiem
Trzon	Biały, cylindryczny, pełny, z żółtozielonkawym połyskiem u starszych okazów
Blaszki	Białawe, później z zielonkawym połyskiem
Miąższ	Biały, łagodny w smaku, o przyjemnym zapachu
Jadalność	Jadalna, smaczna
Mylona z	Muchomorem porfirowym i innymi trującymi muchomorami

Najczęściej zadawane pytania

Czy gąska niekształtna jest jadalna?
Tak, to grzyb jadalny o łagodnym smaku i aromacie, chętnie zbierany jesienią i zimą.

Z jakim muchomorem można pomylić siwkę?
Najczęściej z muchomorem porfirowym – który bywa śmiertelnie trujący. Różni się m.in. obecnością pochwy i zapachem.

W jakich lasach rośnie gąska siwa?
Preferuje lasy iglaste, głównie sosnowe, na glebach piaszczystych i umiarkowanie wilgotnych.

Kiedy najlepiej zbierać gąskę niekształtną?
Od września do grudnia – szczególnie po deszczach i w umiarkowanie chłodne dni.

Jak odróżnić gąskę siwą od gąski zielonki?
Gąska siwa ma bardziej szarawy kapelusz z promienistymi włóknami, a zielonka – zielonkawożółty, często lekko upiaszczony.