Goryczak żółciowy (Tylopilus felleus) – opis i występowanie

W świecie grzybów istnieje kilku „oszustów”, którzy swoim wyglądem potrafią zmylić nawet doświadczonych grzybiarzy. Goryczak żółciowy, znany również jako borowik żółciowy lub podgrzybek gorzki, to jeden z najczęstszych przypadków takich pomyłek. Choć nie jest trujący, jego obecność w koszyku może skutecznie zepsuć smak całego dania. Dowiedz się, jak go rozpoznać i dlaczego lepiej go unikać.

Grzybiarze Polska – Dołącz do grupy na Facebook’u.

Jak wygląda goryczak żółciowy? Cechy charakterystyczne

Goryczak żółciowy przypomina borowika szlachetnego zarówno kształtem, jak i kolorystyką. Kapelusz młodych okazów jest półkolisty i zamszowaty w dotyku, z wiekiem staje się bardziej wypukły, a następnie płaski i gładki. Kolor zazwyczaj jasnobrązowy, w deszczową pogodę może być lekko lepki.

Charakterystyczne dla tego gatunku są rurki na spodzie kapelusza – początkowo białawe, z czasem różowiejące. Również pory zmieniają kolor na różowobrązowy po dotknięciu lub u starszych egzemplarzy. Trzon jest masywny, pełny, z wyraźną siateczką w kolorze brązowym, kontrastującą z jaśniejszym tłem.

Jednak najważniejszą cechą, po której można go zidentyfikować, jest intensywnie gorzki smak miąższu, który pojawia się niemal natychmiast po skosztowaniu. Mimo to, grzyb ma przyjemny zapach – co bywa zwodnicze.

Gdzie rośnie goryczak żółciowy?

Goryczak występuje od czerwca do października, najczęściej w lasach iglastych i mieszanych, zwłaszcza pod sosnami i świerkami. Preferuje gleby kwaśne, dobrze przepuszczalne i niezbyt wilgotne. Można go znaleźć pojedynczo lub w niewielkich grupach, często w tych samych miejscach co borowiki i podgrzybki.

W przeciwieństwie do borowika szlachetnego, nie występuje w górach, co również może być pomocną informacją podczas zbiorów.

Czy goryczak żółciowy jest trujący?

Nie, goryczak nie zawiera toksyn i nie stanowi zagrożenia życia, jednak jego spożycie może prowadzić do bardzo nieprzyjemnych skutków – szczególnie zaburzeń żołądkowo-jelitowych, takich jak bóle brzucha, nudności czy biegunka. Największym problemem jest jednak jego intensywnie gorzki smak, który – nawet jeśli trafi się tylko jeden goryczak – przenika całe danie i czyni je niezjadliwym.

Z tego powodu goryczak uznawany jest za niejadalny i powinien być bezwzględnie odrzucany podczas zbiorów.

Jak go nie pomylić z borowikiem szlachetnym?

Pomimo podobieństwa, kilka cech pozwala na szybkie rozróżnienie tych dwóch grzybów:

• Siateczka na trzonie: u borowika jest biała lub jasnobrązowa, u goryczaka wyraźnie ciemniejsza.
• Kolor porów: borowik ma pory kremowe do żółtozielonych, goryczak – różowiejące.
• Smak: borowik ma łagodny, orzechowy smak; goryczak – ekstremalnie gorzki.
• Miąższ po dotknięciu: u borowika niezmienny, u goryczaka może różowieć.

Tabela: Cechy goryczaka żółciowego

Cecha	Opis
Okres występowania	czerwiec – październik
Siedlisko	lasy iglaste i mieszane
Drzewa towarzyszące	sosna, świerk
Kapelusz	jasnobrązowy, od zamszowatego do gładkiego
Hymenofor	rurkowaty, pory różowiejące
Trzon	pełny, jaśniejszy od kapelusza, z ciemną siateczką
Miąższ	biały, bardzo gorzki
Smak i zapach	gorzki smak, przyjemny zapach
Jadalność	niejadalny
Podobieństwo do	borowika szlachetnego

Najczęściej zadawane pytania

1. Czy goryczak żółciowy jest trujący?
Nie, ale jest niejadalny – powoduje zaburzenia trawienne i ma bardzo gorzki smak.

2. Jak wygląda goryczak żółciowy?
Ma jasnobrązowy kapelusz, różowiejące pory i ciemną siateczkę na trzonie.

3. Czym różni się goryczak od borowika szlachetnego?
Kolorem porów, smakiem i kolorem siateczki – borowik ma łagodny smak i nie różowieje.

4. Czy można jeść goryczaka po ugotowaniu?
Nie – gorzki smak nie znika po obróbce termicznej, a wręcz może się nasilić.

5. Czy goryczak występuje w górach?
Nie – w odróżnieniu od borowika, nie występuje w górskich drzewostanach.

6. Czy goryczak jest jadalny w młodym stadium?
Nie – jest niejadalny niezależnie od wieku.

7. Czy można goryczaka pomylić z podgrzybkiem brunatnym?
Rzadziej, ale tak – warto zwracać uwagę na różowiejące rurki.

8. Jakie skutki daje zjedzenie goryczaka?
Mogą wystąpić nudności, biegunka i bóle brzucha – szczególnie przy większych ilościach.

9. Czy goryczak ma jakąś wartość kulinarną?
Nie – nie nadaje się do jedzenia w żadnej formie.

10. Jakie cechy pozwalają szybko odróżnić goryczaka?
Różowiejące pory, ciemna siateczka i natychmiastowa gorycz po dotknięciu językiem.