Gołąbek wymiotny (Russula emetica) – opis i występowanie

Gołąbek wymiotny (Russula emetica), znany także jako serojeszka mierzliwa lub gorzkówka, to grzyb o bardzo atrakcyjnym wyglądzie, ale potencjalnie niebezpieczny. Jego czerwony kapelusz i biały trzon przypominają jadalne gatunki, takie jak gołąbek wyborny, jednak ostra i piekąca nuta smakowa zdradza jego toksyczne właściwości. Spożycie może prowadzić do silnych dolegliwości żołądkowych – wymiotów, biegunek i odwodnienia, dlatego należy go bezwzględnie unikać.

Grzybiarze Polska – Dołącz do grupy na Facebook’u.

Wygląd i cechy charakterystyczne

Kapelusz gołąbka wymiotnego zmienia kształt w trakcie wzrostu – od wypukłego, przez płaski, aż do lejkowato zapadniętego. Przybiera intensywnie czerwony lub czerwonawy kolor i staje się lepki w czasie deszczu. Skórka łatwo się zdziera, zwykle dochodząc do połowy promienia kapelusza.

Trzon jest cylindryczny, gładki, kruchy, czysto biały i stosunkowo smukły. Blaszki są białe, rzadko kremowe, dość gęsto ułożone, kruche i przyrośnięte do trzonu. Miąższ biały, zwarty, o owocowym, czasem lekko duszącym zapachu. W smaku wyraźnie ostry i piekący – to główna cecha odróżniająca go od gołąbka wybornego.

Występowanie i siedlisko

Russula emetica preferuje gleby kwaśne, wilgotne, kwaśne torfowiska, mokradła i lasy iglaste. Występuje od czerwca do listopada, najczęściej w towarzystwie sosen i świerków. Lubi stanowiska zacienione i wilgotne, często rośnie pojedynczo lub w małych grupach.

Toksyczność i objawy zatrucia

Gołąbek wymiotny zawiera związki drażniące przewód pokarmowy. Objawy zatrucia pojawiają się zwykle w ciągu kilku godzin od spożycia i obejmują bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunkę, a w skrajnych przypadkach – odwodnienie. Choć nie jest śmiertelny, może być bardzo nieprzyjemny i groźny dla dzieci i osób starszych. Największym zagrożeniem jest pomylenie go z jadalnym gołąbkiem wybornym.

Jak odróżnić gołąbka wymiotnego od jadalnego?

• Smak: gołąbek wymiotny jest piekący i ostry, wyborny – łagodny.
• Siedlisko: wymiotny częściej występuje w mokrych lasach iglastych, wyborny – również w liściastych.
• Kapelusz: oba są czerwonawe, ale u gołąbka wymiotnego bardziej nasycony, lepki i jednolity.
• Zapach: owocowy, czasem duszący – podobny do gołąbka wybornym, więc mniej przydatny jako cecha rozpoznawcza.

Tabela – podstawowe cechy gołąbka wymiotnego

Cecha	Opis
Okres występowania	Od czerwca do listopada
Siedlisko	Wilgotne lasy iglaste (sosna, świerk), torfowiska
Kapelusz	Czerwonawy, lepki podczas deszczu, z czasem zapadnięty
Trzon	Cylindryczny, biały, gładki, kruchy
Blaszki	Białe, kruche, dość gęste
Miąższ	Biały, smak ostry i piekący
Zapach	Owocowy, nieprzyjemnie duszący
Jadalność	Trujący – powoduje silne dolegliwości żołądkowe
Podobieństwo	Gołąbek wyborny (jadalny)

Najczęściej zadawane pytania o gołąbka wymiotnego

Czy gołąbek wymiotny jest trujący?
Tak – choć nie jest śmiertelny, może powodować silne wymioty, biegunkę i odwodnienie.

Jak odróżnić gołąbka wymiotnego od wybornego?
Najlepiej po smaku – wymiotny ma piekący smak, a wyborny łagodny.

Kiedy rośnie gołąbek wymiotny?
Od czerwca do listopada, głównie w wilgotnych lasach iglastych i na torfowiskach.

Czy można go jeść po ugotowaniu?
Nie – nawet po obróbce termicznej zachowuje toksyczne właściwości.

Jakie są objawy zatrucia gołąbkiem wymiotnym?
Nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha – zwykle kilka godzin po spożyciu.

Czy zapach gołąbka wymiotnego pomaga w rozpoznaniu?
Nie zawsze – choć bywa owocowy, to również gołąbek wyborny pachnie podobnie.

Czy gołąbek wymiotny rośnie w tych samych miejscach co wyborny?
Czasami tak, ale wymiotny preferuje bardziej wilgotne, iglaste siedliska.

Czy dzieci są bardziej narażone na zatrucie tym grzybem?
Tak – ich układ pokarmowy jest wrażliwszy, a odwodnienie może być groźniejsze.

Czy można pomylić go z innym trującym grzybem?
Najczęściej mylony jest z gołąbkiem wybornym, ale pomyłki z innymi gatunkami też się zdarzają.

Czy próbka smakowa jest bezpieczna?
Tak – można dotknąć językiem mały kawałek i wypluć. Pieczenie to znak, że grzyb jest trujący.